Gdzieś w biebrzańskim lesie młody orlik grubodzioby próbuje swoich sił przed pierwszą podróżą na zimowisko. Pomimo iż opuścił już gniazdo, wciąż dokarmiają go troskliwi rodzice. Pod koniec września rodzina się rozstanie i – już każdy oddzielnie – wyruszy na południe. Będzie to niebezpieczna i długa droga.
Rozlewiska Biebrzy są jedyną w Polsce ostoją ostatnich kilkunastu par orlików grubodziobych. To najmniej poznane orły w Polsce i Europie. Są niezwykle wymagające – nie przetrwają bez rozległych podmokłych łąk i niedostępnych lasów. Bagna, które są dla nich odpowiednie, można znaleźć w Polsce już jedynie w dolinie Biebrzy. Każdej wiosny orliki zjawiają się tutaj, aby zająć najlepsze rewiry, znaleźć partnera i wychować młode.
Ustalenie zwyczajów i wymagań siedliskowych orlików jest niezbędne do podjęcia skutecznych działań ochronnych, które mogłyby uratować zagrożony gatunek. To jeden z celów projektu Life ORLIK PTAK JAKICH MAŁO, który ma zabezpieczyć populację orlików grubodziobych w dolinie Biebrzy i zapewnić ptakom odpowiednie warunki do życia. Aby lepiej poznać wymagania i potrzeby orlików grubodziobych – a tym samym skuteczniej je chronić – ornitolodzy wykorzystują telemetrię satelitarną. Wprawdzie badania telemetryczne orlików znad Biebrzy prowadzono już w latach 1992–2001, wtedy jednak rozwój tej dziedziny ograniczały możliwości techniczne urządzeń.
SMS od ptaka
W porównaniu ze zwykłą obserwacją w terenie nadajnik satelitarny dostarcza o wiele dokładniejszych informacji o wielkości terytorium orlików, stosunkach sąsiedzkich czy porach przylotu nad Biebrzę. Zakłada się go jak plecak. Z reguły jego ciężar nie może przekroczyć 5% masy ciała zwierzęcia, chociaż biebrzańskie orliki latają z nieco lżejszym sprzętem, zamocowanym na dwóch „szelkach”, wykonanych z teflonowych lub neoprenowych tasiemek. Kilkadziesiąt lat badań dowiodło, że nie utrudniają one ptakom codziennego życia. Jeden z orlików, imieniem Kolumb, noszący nadajnik od 1999 r., w każdym sezonie lęgowym z powodzeniem odchowuje młode. Lipcowa kontrola gniazd orlików potwierdziła sukces lęgowy Kolumba również w tym roku.
Obecnie stosuje się dwa typy urządzeń: nadajnik GPS i dataloger GPS GSM. Ten pierwszy waży 30 g i jest wyposażony w kolektor słoneczny zasilający baterię. Ma też charakterystyczną antenkę wystającą ponad grzbiet ptaka. Urządzenie kilkakrotnie w ciągu dnia rejestruje położenie zwierzęcia i wysyła te dane do satelity Argos, skąd zostają one przekazane do centrali. Tam są sprawdzane i udostępniane użytkownikom. Używane jest też urządzenie typu data loger, które również określa swoje położenie za pomocą satelitarnego systemu GPS, ale dane przesyła już dzięki telefonii komórkowej. Zastosowane w projekcie logery polskiej firmy sprawdzają się na razie doskonale, a ich koszt jest znacznie niższy niż nadajników satelitarnych.
Nadajniki satelitarne i datalogery dokładnie pokazują, gdzie osiedliły się orliki grubodziobe potrzebujące więcej miejsca niż ich kuzyni – orliki krzykliwe. Jak wynika z badań prowadzonych w ramach projektu, wielkość terytoriów łowieckich wynosiła w przypadku orlików grubodziobych średnio 1760 ha (to około półtora raza więcej niż terytoria orlików krzykliwych). Okazało się także, że ptaki te są zgodnymi sąsiadami, respektującymi wyznaczone terytoria. Spory rozstrzygane są bezkrwawo, system komunikacji i lotów tokowych działa doskonale, a obserwacje potwierdzają, że orliki zaglądają na sąsiedzkie terytoria nie dalej niż na 100–200 m. Dotychczas w ramach wspomnianego wyżej projektu w nadajniki zaopatrzono 22 ptaki. Wśród „śledzonych” są również orliki krzykliwe, ponieważ konieczne jest porównanie biologii obu gatunków. Tereny lęgowe i żerowiska orlików z nadajnikami są obiektem szczególnej troski i uwagi ornitologów i pracowników Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Żródło: Wiedza i Życie nr 09/2013
Całość:
http://img198.imageshack.us/img198/7138/prbc.jpg
http://img196.imageshack.us/img196/7364/jgq5.jpg
http://img109.imageshack.us/img109/9918/ju08.jpg
http://img266.imageshack.us/img266/1269/g1g0.jpg
